سرمايه، جلد ١بخش هشتم:
|
پى‌نویس فصل ۲۶
۱- در ایتالیا که تولید کاپیتالیستى زودتر از همه جا بظهور رسید، انحلال مناسبات ارباب و سرفى نیز پیش از سایر جاها بوقوع پیوست. در این کشور سرف پیش از آنکه نسبت به زمین حق آب و گل پیدا کند آزاد شد. این آزادی او را فورا به پرولتری «آزاد» و بدون هیچگونه حقوق قانونى تبدیل کرد که استادکاری حاضر و آماده، در شهرهای اکثرا بجا مانده از دوران امپراطوری رم، انتظارش را مى‌کشید. در اواخر قرن پانزدهم که انقلابى در بازار جهانى بوقوع پیوست و سیادت تجاری شمال ایتالیا را نابود کرد،1 حرکتى در جهت عکس آغاز شد. کارگران شهری کرور کرور به روستاها رانده شدند و به زراعت کوچک، در شکل باغبانى، تحرکى بیسابقه بخشیدند. 1 منظور نتایج اقتصادی است که در پى کشفیات بزرگ جغرافیائى در پایان قرن پانزدهم حاصل شد. کشف راه آبى به هندوستان از طریق دماغه امید نیک در جنوب آفریقا، و کشف جزایر هند غربى (جزایر دریای کارائیب) و قاره آمریکا، به تغییرات بزرگى در مقام و جایگاه راه‌های تجاری انجامید، و شهرهای تجاری شمال ایتالیا (جنوا، ونیز، و غیره) اهمیت تعیین‌کننده خود را از دست دادند. در مقابل، دوران سرکردگى پرتغال، هلند، اسپانیا و انگلستان، به یمن موقعیت جغرافیائى‌شان بمنزله کشورهای ساحل اقیانوس اطلس آغاز شد (برگرفته از مجموعه آثار مارکس و انگلس، انگلیسی، جلد ۳۵، ص۸۰۱، شماره ۵۸۰). |